Του Γιάννη Αγγέλη - Capital.gr
Το διπλό πολιτικοοικονομικό stress test, των ευρωεκλογών και της νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, έχει επαναφέρει στο προσκήνιο της αρθρογραφίας διεθνών ΜΜΕ το εκρηκτικό μείγμα ενός ενδεχόμενου “Grexit”.
Οι εκτιμήσεις βέβαια ακόμα και εκείνων των Μέσων που βλέπουν στο Grexit μια σοβαρή πιθανότητα, διαφέρουν άρδην από το πρόσφατο παρελθόν, καθώς συνδέουν την εκδοχή αυτή:
- αφενός με την ακόμα και σήμερα ισχυρή άποψη ορισμένων μερίδων της γερμανικής πολιτικής που υποστηρίζει οτι η ελληνική οικονομία πρέπει να ολοκληρώσει την προσαρμογή της εκτός της Ευρωζώνης πριν μπει και πάλι στο ευρώ και
- αφετέρου με το ότι η “βελτίωση” του διπλού ελλείμματος (δημοσιονομικό/τρεχουσών συναλλαγών) και η μετατροπή του από το 2014 σε πλεόνασμα, μπορεί να δρομολογήσει αποφάσεις στην Ελλάδα για απόφαση εξόδου από το ευρώ.
Βέβαια ακόμα και οι υποστηρικτές των απόψεων αυτών αποδέχονται ότι η όποια εξέλιξη στο μέτωπο Ελλάδα θα επηρεασθεί από το πώς θα διαμορφωθεί το πολιτικό τοπίο μετά της Ευρωεκλογές, στις οποίες αναμένονται λόγω των συνεπειών της παρατεταμένης ύφεσης και της κρίσης χρέους, μεγάλες ανατροπές στο ευρωκοινοβούλιο με επιπτώσεις άμεσες ή έμμεσες και στην σταθερότητα των εθνικών κυβερνήσεων.
Επιπλέον οι επιλογές που θα αρχίσουν να... τρέχουν από τα μέσα Ιανουαρίου για την υπόθεση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, αλλά δεν πρόκειται να πάρουν επίσημη και σταθερή κατεύθυνση πριν από φθινόπωρο, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το πως και με τι όρους θα διαμορφωθεί το εγχώριο πολιτικο-οικονομικό σκηνικό.
Με άλλα λόγια έχει αρχίσει ένας μαραθώνιος τουλάχιστον για τους επόμενους δέκα μήνες πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων που θα κρίνουν όχι απλά την σχέση της Αθήνας με το ευρώ, αλλά της Ευρωζώνης με τον εαυτό της όπως τον ξέρουμε μέχρι σήμερα...
Αναλυτικά το “Κεφάλαιο” (3/1/2014) παρουσίασε τα επιχειρήματα που συνδέουν την επανεμφάνιση της συζήτησης για το “Grexit” λίγο πριν γυρίσει ο χρόνος επισημαίνοντας ότι :
“Η συζήτηση για την απειλή του Grexit στον διεθνή τύπο ήταν παρούσα για όσο το “πρωτογενές έλλειμμα” δεν έκλεινε. Επανεμφανίζεται όμως και τώρα που το έλλειμμα μεταλλάχθηκε σε “πρωτογενές πλεόνασμα”...
Το γεγονός ότι τα σχετικά δημοσιεύματα λίγο πολύ έβρισκαν και συνεχίζουν να βρίσκουν πάντα χώρο στον γερμανικό τύπο δεν είναι τυχαίο. Το τελευταίο που εμφανίσθηκε και πάλι στον γερμανικό Τύπο, στην γερμανική έκδοση της WSJ, επιμένει – με τα κλασσικά επιχειρήματα – ότι τώρα που τα δύο ελλείμματα δημοσιονομικό και εμπορικό έχουν κλείσει ή έστω θα κλείσουν οσονούπω, η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι μπροστά στο ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ! Γιατί; Γιατί δύο λόγους.
Ο ένας είναι ότι τα ελλείμματα κλείνουν μεν αλλά η ανάκαμψη της οικονομίας δεν μπορεί να υποστηριχθεί από την τρέχουσα οικονομική δραστηριότητα, παρά μόνο αν χρηματοδοτηθεί από μία ...γενναία υποτίμηση μέσω της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Ευρωζώνη έχει πλέον επαρκώς “οχυρωθεί” απέναντι σε ένα ελληνικό ατύχημα και κατά συνέπεια μπορεί να απαντήσει με τον ...σκληρό τρόπο της απόρριψης απέναντι σε ένα ελληνικό εκβιασμό...
Οι απαντήσεις βέβαια έχουν δοθεί από αρκετούς οικονομολόγους τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και των γερμανικών “think tank” και είναι στην πλειοψηφία τους αρνητικές απέναντι και στα δύο επιχειρήματα.
Οι απαντήσεις
Όσο αφορά τα “πλεονάσματα” οι απαντήσεις έχουν δοθεί σε πολλά επίπεδα.
Στο μεν δημοσιονομικό τα “πρωτογενή πλεονάσματα” ακόμα κολυμπάνε στην... θάλασσα των “δημοσιονομικών κενών” δηλαδή των ελλειμμάτων των προϋπολογισμών των επόμενων ετών μαζί και του 2014. Και το κλείσιμο αυτών των “κενών” είναι ακόμα ζητούμενο στις συζητήσεις με την τρόικα, αφού απαιτεί επιπλέον μέτρα τα οποία η ίδια η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές του μνημονίου έχουν αρχίσει να παραδέχονται ότι απειλούν την πολιτική σταθερότητα αν παρθούν...
Αυτά τα μέτρα όμως είναι η “καρδιά” του Μεσοπρόθεσμου (2014 – 2017) που μένει να συναποφασισθεί με την τρόικα στις επικείμενες διαπραγματεύσεις.
Στο επίπεδο του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών η κατάσταση δεν είναι διαφορετική καθώς το σημερινό πλεόνασμα αποτιμημένο σε ευρώ στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι το νόμισμα της οικονομίας είναι σε ευρώ.
Η μετατροπή του σε εθνικό νόμισμα δεν θα είναι λογιστική.
Θα αλλάξει τις συνιστώσες που το προσδιορίζουν, δηλαδή τόσο την εισροή/εκροή κεφαλαίων, όσο και την εξαγωγή προϊόντων τα οποία προϋποθέτουν εισαγωγές πρώτων υλών, τεχνολογικού εξοπλισμού, κλπ.
Με άλλα λόγια το σημερινό “πλεόνασμα” ποιοτικά και ποσοτικά μετατρέπεται σε “έλλειμμα” με την αλλαγή του νομίσματος που θα το μετράει.
Στο σημείο αυτό είναι ενδεικτική αν αναφορά του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεση όπου με απόλυτη σαφήνεια δηλώνεται ότι εξ αιτίας του γεγονότος ότι (σελ. 9) “οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών παραμένουν αρνητικές ... ” η ανάκαμψη της οικονομίας δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τους εσωτερικούς πόρους και θα πρέπει να αναζητηθούν “εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης όπως είναι οι εξής : αγορές εταιρικών ομολόγων, ΑΜΚ, ΕΣΠΑ, ΕΤΕπ...”. Με άλλα λόγια η ΤτΕ ομολογεί ότι η ανάκαμψη της οικονομίας χρειάζεται εξωγενείς “εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης” καθώς το περιβόητο πλεόνασμα, ακόμα και αν δεν χρησιμοποιηθεί για να καλύπτει τρύπες στην εξυπηρέτηση του χρέους, δεν μπορεί να καλύψει το χρηματοδοτικό έλλειμμα της οικονομίας.
Πόσο μάλλον αν αυτό υποτιμηθεί από ευρώ σε εθνικό νόμισμα...
Εν ολίγοις τα όρια του εθνικού καπιταλισμού και της εθνικοπατριωτικής επάρκειας... σκοντάφτουν στην παγκοσμιοποίηση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου με τρόπο που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει με πραγματικούς όρους.
Όσο αφορά το δεύτερο επιχείρημα, εκείνο της οχύρωσης των αγορών και της Ευρωζώνης απέναντι στο grexit, στην Κομισιόν αντιμετωπίζεται με εξαιρετική επιφυλακτικότητα.
Η έξοδος
Ο λόγος είναι διπλός. Μία έξοδος από την Ευρωζώνη θα αποτελούσε την έμπρακτη αμφισβήτηση της ύπαρξης του ευρώ, όπως εξήγησε πρόσφατα η κα Μέρκελ. Και κάτι τέτοιο, το “ξήλωμα” δηλαδή του οικοδομήματος που λέγεται ευρωσύστημα, κανείς δεν μπορεί να αξιολογήσει πως θα το προεξοφλούσαν οι αγορές εις βάρος του ευρώ.
Για τον λόγο αυτό άλλωστε ο κ. Ντράγκι πριν από ενάμιση χρόνο χρειάσθηκε να δηλώσει ότι “θα κάνει ότι χρειασθεί για το ευρώ” και ακόμα διατηρεί την δήλωσή του εν ισχύ για τους ίδιους λόγους.
Η άλλη πλευρά της απάντησης έχει να κάνει με την τρέχουσα συγκυρία.
Η Ευρωζώνη βρίσκεται στην αρχή ενός χρόνου όπου όλα είναι ανοικτά τόσο στο πολιτικό όσο και στο οικονομικό επίπεδο. Οι επερχόμενες ευρωεκλογές απειλούν με πολιτικές εκπλήξεις, ενώ ταυτόχρονα οι αγορές κεφαλαίου βρίσκονται μπροστά σε μία άρδην ανατροπή της νομισματικής κυκλοφορίας τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρώπη.
Στις ΗΠΑ άρχισε η σταδιακή διακοπή της πολιτικής “ποσοτικής χαλάρωσης” από την FED και στην Ευρωζώνη μπαίνει στην πλέον εκτεταμένη περίοδο απομόχλευσης του τραπεζικού συστήματος (λόγω stress test). Με άλλα λόγια σε μία περίοδο πρωτοφανούς νομισματικής αστάθειας.
Ποιος θα ήθελε ένα ελληνικό “ατύχημα” μέσα σ΄ αυτή;
Παρ΄ όλα αυτά ο κίνδυνος του Grexit ποτέ δεν έπαψε, αλλά όχι για τους λόγους που τώρα αναθερμαίνουν την συζήτηση αυτή στον διεθνή Τύπο.
Μία οικονομία με επίσημη ανεργία στο 30% και με ανεπίσημη αναλογία ενός εργαζόμενου σε κάθε δύο ανέργους, είναι αδύνατο όχι απλά να τα βγάλει πέρα με ένα χρέος 176% του ΑΕΠ, αλλά κυρίως να εξασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα που θα απαιτούσε οποιοδήποτε σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης, χωρίς χρηματοδότηση.
Και αυτό το “έλλειμμα” παραμένει ο βασικός μοχλός κίνησης πίσω από κάθε ενδεχόμενο Grexit με ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη μορφή στο μέλλον της Ευρωζώνης”.
Το διπλό πολιτικοοικονομικό stress test, των ευρωεκλογών και της νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, έχει επαναφέρει στο προσκήνιο της αρθρογραφίας διεθνών ΜΜΕ το εκρηκτικό μείγμα ενός ενδεχόμενου “Grexit”.
Οι εκτιμήσεις βέβαια ακόμα και εκείνων των Μέσων που βλέπουν στο Grexit μια σοβαρή πιθανότητα, διαφέρουν άρδην από το πρόσφατο παρελθόν, καθώς συνδέουν την εκδοχή αυτή:
- αφενός με την ακόμα και σήμερα ισχυρή άποψη ορισμένων μερίδων της γερμανικής πολιτικής που υποστηρίζει οτι η ελληνική οικονομία πρέπει να ολοκληρώσει την προσαρμογή της εκτός της Ευρωζώνης πριν μπει και πάλι στο ευρώ και
- αφετέρου με το ότι η “βελτίωση” του διπλού ελλείμματος (δημοσιονομικό/τρεχουσών συναλλαγών) και η μετατροπή του από το 2014 σε πλεόνασμα, μπορεί να δρομολογήσει αποφάσεις στην Ελλάδα για απόφαση εξόδου από το ευρώ.
Βέβαια ακόμα και οι υποστηρικτές των απόψεων αυτών αποδέχονται ότι η όποια εξέλιξη στο μέτωπο Ελλάδα θα επηρεασθεί από το πώς θα διαμορφωθεί το πολιτικό τοπίο μετά της Ευρωεκλογές, στις οποίες αναμένονται λόγω των συνεπειών της παρατεταμένης ύφεσης και της κρίσης χρέους, μεγάλες ανατροπές στο ευρωκοινοβούλιο με επιπτώσεις άμεσες ή έμμεσες και στην σταθερότητα των εθνικών κυβερνήσεων.
Επιπλέον οι επιλογές που θα αρχίσουν να... τρέχουν από τα μέσα Ιανουαρίου για την υπόθεση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, αλλά δεν πρόκειται να πάρουν επίσημη και σταθερή κατεύθυνση πριν από φθινόπωρο, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το πως και με τι όρους θα διαμορφωθεί το εγχώριο πολιτικο-οικονομικό σκηνικό.
Με άλλα λόγια έχει αρχίσει ένας μαραθώνιος τουλάχιστον για τους επόμενους δέκα μήνες πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων που θα κρίνουν όχι απλά την σχέση της Αθήνας με το ευρώ, αλλά της Ευρωζώνης με τον εαυτό της όπως τον ξέρουμε μέχρι σήμερα...
Αναλυτικά το “Κεφάλαιο” (3/1/2014) παρουσίασε τα επιχειρήματα που συνδέουν την επανεμφάνιση της συζήτησης για το “Grexit” λίγο πριν γυρίσει ο χρόνος επισημαίνοντας ότι :
“Η συζήτηση για την απειλή του Grexit στον διεθνή τύπο ήταν παρούσα για όσο το “πρωτογενές έλλειμμα” δεν έκλεινε. Επανεμφανίζεται όμως και τώρα που το έλλειμμα μεταλλάχθηκε σε “πρωτογενές πλεόνασμα”...
Το γεγονός ότι τα σχετικά δημοσιεύματα λίγο πολύ έβρισκαν και συνεχίζουν να βρίσκουν πάντα χώρο στον γερμανικό τύπο δεν είναι τυχαίο. Το τελευταίο που εμφανίσθηκε και πάλι στον γερμανικό Τύπο, στην γερμανική έκδοση της WSJ, επιμένει – με τα κλασσικά επιχειρήματα – ότι τώρα που τα δύο ελλείμματα δημοσιονομικό και εμπορικό έχουν κλείσει ή έστω θα κλείσουν οσονούπω, η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι μπροστά στο ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ! Γιατί; Γιατί δύο λόγους.
Ο ένας είναι ότι τα ελλείμματα κλείνουν μεν αλλά η ανάκαμψη της οικονομίας δεν μπορεί να υποστηριχθεί από την τρέχουσα οικονομική δραστηριότητα, παρά μόνο αν χρηματοδοτηθεί από μία ...γενναία υποτίμηση μέσω της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Ευρωζώνη έχει πλέον επαρκώς “οχυρωθεί” απέναντι σε ένα ελληνικό ατύχημα και κατά συνέπεια μπορεί να απαντήσει με τον ...σκληρό τρόπο της απόρριψης απέναντι σε ένα ελληνικό εκβιασμό...
Οι απαντήσεις βέβαια έχουν δοθεί από αρκετούς οικονομολόγους τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και των γερμανικών “think tank” και είναι στην πλειοψηφία τους αρνητικές απέναντι και στα δύο επιχειρήματα.
Οι απαντήσεις
Όσο αφορά τα “πλεονάσματα” οι απαντήσεις έχουν δοθεί σε πολλά επίπεδα.
Στο μεν δημοσιονομικό τα “πρωτογενή πλεονάσματα” ακόμα κολυμπάνε στην... θάλασσα των “δημοσιονομικών κενών” δηλαδή των ελλειμμάτων των προϋπολογισμών των επόμενων ετών μαζί και του 2014. Και το κλείσιμο αυτών των “κενών” είναι ακόμα ζητούμενο στις συζητήσεις με την τρόικα, αφού απαιτεί επιπλέον μέτρα τα οποία η ίδια η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές του μνημονίου έχουν αρχίσει να παραδέχονται ότι απειλούν την πολιτική σταθερότητα αν παρθούν...
Αυτά τα μέτρα όμως είναι η “καρδιά” του Μεσοπρόθεσμου (2014 – 2017) που μένει να συναποφασισθεί με την τρόικα στις επικείμενες διαπραγματεύσεις.
Στο επίπεδο του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών η κατάσταση δεν είναι διαφορετική καθώς το σημερινό πλεόνασμα αποτιμημένο σε ευρώ στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι το νόμισμα της οικονομίας είναι σε ευρώ.
Η μετατροπή του σε εθνικό νόμισμα δεν θα είναι λογιστική.
Θα αλλάξει τις συνιστώσες που το προσδιορίζουν, δηλαδή τόσο την εισροή/εκροή κεφαλαίων, όσο και την εξαγωγή προϊόντων τα οποία προϋποθέτουν εισαγωγές πρώτων υλών, τεχνολογικού εξοπλισμού, κλπ.
Με άλλα λόγια το σημερινό “πλεόνασμα” ποιοτικά και ποσοτικά μετατρέπεται σε “έλλειμμα” με την αλλαγή του νομίσματος που θα το μετράει.
Στο σημείο αυτό είναι ενδεικτική αν αναφορά του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεση όπου με απόλυτη σαφήνεια δηλώνεται ότι εξ αιτίας του γεγονότος ότι (σελ. 9) “οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών παραμένουν αρνητικές ... ” η ανάκαμψη της οικονομίας δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τους εσωτερικούς πόρους και θα πρέπει να αναζητηθούν “εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης όπως είναι οι εξής : αγορές εταιρικών ομολόγων, ΑΜΚ, ΕΣΠΑ, ΕΤΕπ...”. Με άλλα λόγια η ΤτΕ ομολογεί ότι η ανάκαμψη της οικονομίας χρειάζεται εξωγενείς “εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης” καθώς το περιβόητο πλεόνασμα, ακόμα και αν δεν χρησιμοποιηθεί για να καλύπτει τρύπες στην εξυπηρέτηση του χρέους, δεν μπορεί να καλύψει το χρηματοδοτικό έλλειμμα της οικονομίας.
Πόσο μάλλον αν αυτό υποτιμηθεί από ευρώ σε εθνικό νόμισμα...
Εν ολίγοις τα όρια του εθνικού καπιταλισμού και της εθνικοπατριωτικής επάρκειας... σκοντάφτουν στην παγκοσμιοποίηση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου με τρόπο που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει με πραγματικούς όρους.
Όσο αφορά το δεύτερο επιχείρημα, εκείνο της οχύρωσης των αγορών και της Ευρωζώνης απέναντι στο grexit, στην Κομισιόν αντιμετωπίζεται με εξαιρετική επιφυλακτικότητα.
Η έξοδος
Ο λόγος είναι διπλός. Μία έξοδος από την Ευρωζώνη θα αποτελούσε την έμπρακτη αμφισβήτηση της ύπαρξης του ευρώ, όπως εξήγησε πρόσφατα η κα Μέρκελ. Και κάτι τέτοιο, το “ξήλωμα” δηλαδή του οικοδομήματος που λέγεται ευρωσύστημα, κανείς δεν μπορεί να αξιολογήσει πως θα το προεξοφλούσαν οι αγορές εις βάρος του ευρώ.
Για τον λόγο αυτό άλλωστε ο κ. Ντράγκι πριν από ενάμιση χρόνο χρειάσθηκε να δηλώσει ότι “θα κάνει ότι χρειασθεί για το ευρώ” και ακόμα διατηρεί την δήλωσή του εν ισχύ για τους ίδιους λόγους.
Η άλλη πλευρά της απάντησης έχει να κάνει με την τρέχουσα συγκυρία.
Η Ευρωζώνη βρίσκεται στην αρχή ενός χρόνου όπου όλα είναι ανοικτά τόσο στο πολιτικό όσο και στο οικονομικό επίπεδο. Οι επερχόμενες ευρωεκλογές απειλούν με πολιτικές εκπλήξεις, ενώ ταυτόχρονα οι αγορές κεφαλαίου βρίσκονται μπροστά σε μία άρδην ανατροπή της νομισματικής κυκλοφορίας τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρώπη.
Στις ΗΠΑ άρχισε η σταδιακή διακοπή της πολιτικής “ποσοτικής χαλάρωσης” από την FED και στην Ευρωζώνη μπαίνει στην πλέον εκτεταμένη περίοδο απομόχλευσης του τραπεζικού συστήματος (λόγω stress test). Με άλλα λόγια σε μία περίοδο πρωτοφανούς νομισματικής αστάθειας.
Ποιος θα ήθελε ένα ελληνικό “ατύχημα” μέσα σ΄ αυτή;
Παρ΄ όλα αυτά ο κίνδυνος του Grexit ποτέ δεν έπαψε, αλλά όχι για τους λόγους που τώρα αναθερμαίνουν την συζήτηση αυτή στον διεθνή Τύπο.
Μία οικονομία με επίσημη ανεργία στο 30% και με ανεπίσημη αναλογία ενός εργαζόμενου σε κάθε δύο ανέργους, είναι αδύνατο όχι απλά να τα βγάλει πέρα με ένα χρέος 176% του ΑΕΠ, αλλά κυρίως να εξασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα που θα απαιτούσε οποιοδήποτε σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης, χωρίς χρηματοδότηση.
Και αυτό το “έλλειμμα” παραμένει ο βασικός μοχλός κίνησης πίσω από κάθε ενδεχόμενο Grexit με ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη μορφή στο μέλλον της Ευρωζώνης”.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ο σχολιασμός επιτρέπεται μόνο σε εγγεγραμμένους χρήστες