Η Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος

• Επιμέλεια: Μαίρης Καραμέτου

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η κεντρική εκδοτική τράπεζα της χώρας. Ιδρύθηκε το 1927, βάσει ενός Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου της Γενεύης της 15ης Σεπτεμβρίου, λίγα χρόνια μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Καταστροφή, και άρχισε να λειτουργεί τον Μάιο του 1928. Στα 80 χρόνια της ιστορίας της γνώρισε 16 Διοικητές, σε τρεις εκ των οποίων έχει απονεμηθεί ο τίτλος του Επίτιμου Διοικητή, και 27 Υποδιοικητές. 

Οι εργασίες της ξεκίνησαν στις 14 Μαΐου 1928, με πρώτο Διοικητή τον Αλέξανδρο Διομήδη, οπότε καθορίστηκε και το έμβλημά της. Οι επέτειοι των 25 ετών, με Διοικητή τον Γεώργιο Μαντζαβίνο, και των 50 ετών, με Διοικητή τον Ξενοφώντα Ζολώτα, εορτάστηκαν με λαμπρές τελετές. Η επέτειος των 75 ετών βρίσκει την Τράπεζα μέλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών, με Διοικητή τον Νικόλαο Χ. Γκαργκάνα.

Η Τράπεζα στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο επί της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου (Πανεπιστημίου) 21, απέναντι από τα τρία ιστορικά κτίρια της Ακαδημίας, του Πανεπιστημίου και της Βιβλιοθήκης, στο κέντρο της πρωτεύουσας. Δεδομένου ότι κανένα από τα προσχέδια που υποβλήθηκαν στον σχετικό διαγωνισμό που προκηρύχθηκε το 1929 δεν βραβεύθηκε, η Τράπεζα ανέθεσε στους Κ. Παπαδάκη και Ν. Ζουμπουλίδη να προτείνουν νέα προσχέδια τα οποία και εγκρίθηκαν το 1932. 

Η θεμελίωση του κτιρίου έγινε το 1933 και τα εγκαίνιά του το 1938, με Διοικητή και στις δύο περιπτώσεις τον Εμμανουήλ Τσουδερό. Τη χρονιά εκείνη εκδόθηκε και σχετικό λεύκωμα με φωτογραφίες του νέου κτηρίου.  (Η ανάγκη μεταστέγασης ορισμένων Διευθύνσεων και υπηρεσιών της Τράπεζας επέβαλε τη χρήση (2004) και δεύτερου κτηρίου στην οδό Αμερικής 3).


Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το κτίριο επεκτάθηκε αρχικά προς τις οδούς Ομήρου και Εδουάρδου Λω και αργότερα, τη δεκαετία του 1970, στην οδό Σταδίου (μελέτη-επίβλεψη Τεχνικής Υπηρεσίας, αρχιτέκτων Ν. Σαπουντζής, τεχνικός προϊστάμενος, αρχιτέκτων Αλ. Παπαναστασίου, σύμβουλος αρχιτέκτων Ε. Βουρέκας), καταλαμβάνοντας έτσι ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο.
 

Τέλος, το 1982 κατασκευάσθηκε ένας ακόμη όροφος (μελέτη-επίβλεψη αρχιτέκτονες Τεχνικής Υπηρεσίας: Εμ. Δαλακλής, Ι. Καραγιαννάκη, τεχνικός προϊστάμενος Ν. Σαπουντζής, τεχνικός σύμβουλος Εμ. Βουρέκας).

Το 1989, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, το κτίριο χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

   To νέο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος  

Το νεόδμητο κτίριο στην οδό Αμερικής 3, που εγκαινιάστηκε στις 28 Ιανουαρίου 2004, αποτελείται από 6 υπόγειους ορόφους, πρώτο και δεύτερο ισόγειο και οκτώ υπέργειους ορόφους, συνολικής επιφάνειας 13.279 μ2.

Στο κτίριο αυτό στεγάζονται οι Διευθύνσεις Εποπτείας Πιστωτικού Συστήματος, Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης και Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το Κέντρο Επιμόρφωσης Προσωπικού και η Μονάδα Εξυγίανσης Πιστωτικών Ιδρυμάτων.

Στο πρώτο και δεύτερο ισόγειο  λειτουργεί από το 2010 το Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος.
  

Η ιστορία του κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών, «Τα Πρώτα Πενήντα Χρόνια της Τραπέζης της Ελλάδος», Αθήνα, 1978

Η προεργασία για την εγκατάσταση της Τραπέζης σε κατάλληλο κτίριο είχε αρχίσει αμέσως μετά την ίδρυσή της με την αγορά οικοπέδων και με την προκήρυξη διαγωνισμού για την εκπόνηση των προσχεδίων ήδη το 1929. Είχαν απονεμηθεί τότε μόνο έπαινοι και κανένα βραβείο, «λόγω ελλείψεως αρτίων λύσεων, τουτέστι μιας καλής διατάξεως, ανταποκρινομένης εις μίαν οπωσδήποτε επιτυχή πρόσοψιν».


Από την ανέγερση του κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος.

Στις αρχές του 1930, όταν η Τράπεζα της Ελλάδος σύστησε το Τμήμα Κτιρίων, είχε αναθέσει τη διεύθυνσή του στον αρχιτέκτονα Κ. Παπαδάκη, που υπηρετούσε ώς τότε στο αρχιτεκτονικό τμήμα της Εθνικής Τραπέζης, και είχε προσλάβει επίσης ως τεχνικό σύμβουλο τον Ν. Ζουμπουλίδη, Διευθυντή της Τεχνικής Υπηρεσίας της Εθνικής. 


Τα οριστικά προσχέδια των Ν. Ζουμπουλίδη και Κ. Παπαδάκη εγκρίθηκαν από το Γενικό Συμβούλιο το Νοέμβριο του 1932. Τα σχέδια αυτά, και ειδικότερα τα σχέδια των θησαυροφυλακίων και των διαφόρων εγκαταστάσεων, τα εξέτασε το 1933 και ο άγγλος μηχανικός O. Faber, που έκαμε και τις μελέτες για τη θέρμανση και τον εξαερισμό του κτιρίου.

 
Εν τω μεταξύ είχε αρχίσει, από τους κύκλους που ζητούσαν συγχώνευση με την Εθνική, να υπονομεύεται η προσπάθεια της Τραπέζης της Ελλάδος να αποκτήσει ιδιόκτητο κεντρικό κατάστημα. Οικονομικοί παράγοντες του Λαϊκού Κόμματος, που βρισκόταν τότε στην εξουσία, αντιδρούσαν στο να δοθεί κυβερνητική άδεια για την οικοδόμηση νέου κτιρίου. Το Μάρτιο του 1933 ο Υπουργός των Οικονομικών είχε παραγγείλει να σταματήσει κάθε σχετική εργασία. 


Ο Παναγής Τσαλδάρης, που δεν συμφωνούσε σ' αυτό το ζήτημα με τους παράγοντες του κόμματός του, υπέδειξε ιδιαιτέρως στο Διοικητή της Τραπέζης, όπως αναφέρει ο Ηλίας Βενέζης (1, σ. 171), πώς και πότε θα έπρεπε να γίνει η τελετή της θεμελιώσεως για να είναι αδύνατη κάθε αντίδραση.

 
Έτσι η τελετή θεμελιώσεως του κτιρίου επισπεύσθηκε, και έγινε στις 20 Νοεμβρίου 1933. Παρέστησαν η Διοίκηση και το Γενικό Συμβούλιο της Τραπέζης και ανώτατοι υπάλληλοι του ιδρύματος. 

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΡΟΔΟΣ

ΞΑΝΘΗ

ΡΕΘΥΜΝΟ