Ο άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο

Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΒΑΡΔΙΑ ΤΗΣ 26ΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1983

Πριν από 30 χρόνια η ανθρωπότητα πέρασε μια άκρως επικίνδυνη κατάσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνική αναμέτρηση καταστροφικής κλίμακας. Την παρτίδα έσωσε ένας Σοβιετικός πολίτης.

Ξημέρωνε η Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου και μπροστά στις οθόνες της έγκαιρης προειδοποίησης της Σοβιετικής Ένωσης για πυρηνική επίθεση, καθόταν ως υπεύθυνος βάρδιας ο Stanislav Petrov. Ξαφνικά το σύστημα εντόπισε έναν εισερχόμενο Διηπειρωτικό πύραυλο, που είχε εκτοξευθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στιγμές αργότερα ο υπολογιστής έδωσε σήματα για μια συστοιχία πυραύλων που είχαν μόλις απογειωθεί. Το πρωτόκολλο αντίδρασης της Σ.Ε. ήταν περισσότερο από σαφές.

Σε αυτές τις περιπτώσεις προέβλεπε άμεση απάντηση με πυρηνικά. Για να συμβεί αυτό, έπρεπε ο αξιωματικός βάρδιας να αναφέρει αστραπιαία τα δεδομένα στους ανωτέρους του. Αυτό εξάλλου ήταν το καθήκον του. Ο Petrov όμως κόντρα σε κάθε λογική, ενάντια στην αυστηρή εκπαίδευση που είχε λάβει δεν το έπραξε. Παίρνοντας ένα πελώριο ρίσκο, αποφάσισε ότι ο συναγερμός ήταν ένα τεχνικό σφάλμα, αποφάσισε να σιωπήσει και να μην το αναφέρει στους προϊσταμένους του.


Για τα δεδομένα της Σ.Ε. ήταν μια απίστευτη ανυπακοή, μια προδοσία σε ολέθρια αποτελέσματα αλλά η απόφασή του μπορεί να έσωσε τον πλανήτη από ένα ολοκαύτωμα. Αν μάλιστα εστιάσουμε στην εποχή, θα θυμηθούμε ότι μόλις 25 μέρες νωρίτερα η Σοβιετική ηγεσία είχε καταρρίψει δυτικά της νήσου Σαχαλίνης, το Κορεάτικο 747, την τραγική πτήση ΚΑL 007 από την Ν. Υόρκη στη Σεούλ. Το περιστατικό, ως συνήθως, είχε δύο αναγνώσεις, το αποτέλεσμα όμως ήταν ότι 269 ψυχές από 16 διαφορετικά έθνη είχαν χάσει τη ζωή τους χωρίς να φταίνε σε τίποτα.


Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, ο Stanislav Petrov καθόταν μπροστά από στις οθόνες ακούγοντας τα ηχητικά σήματα να τρυπούν τα αυτιά του και βλέποντας τις ενδείξεις του συναγερμού να έχουν κάνει τα τερματικά σαν χριστουγεννιάτικα δένδρα. Ταυτόχρονα, το σύστημα τον πληροφορούσε ότι το επίπεδο αξιοπιστίας των σημάτων ήταν υψηλότατο. Ένα λεπτό αργότερα η σειρήνα ήχησε πάλι . Ο δεύτερος Διηπειτωτικός πύραυλος εκτοξεύθηκε. Ακολούθως, τρίτος, τέταρτος και πέμπτος. Οι υπολογιστές είχαν αλλάξει τις προειδοποιήσεις τους από την ένδειξη «πιθανή εκτόξευση» σε «επιδρομή πυραύλων». Ήταν ένα πρωτόγνωρο πανδαιμόνιο από all arm.

Παρά το γεγονός ότι η φύση, το μέγεθος, η ένταση της προειδοποίησης, όλα, έδειχναν απολύτως σαφή και αξιόπιστα, ο Petrov επέμενε να έχει τις αμφιβολίες του. Ενώ ο χρόνος πιέζει αφόρητα επικοινωνεί με ομάδα ειδικών που παρακολουθούσαν μέσω δορυφορικού ραντάρ τις κινήσεις των αμερικανικών βάσεων. Το πληροφόρησαν ότι δεν είχε σημειωθεί κάποια κίνηση. Πλην όμως ο ρόλος εκείνης της ομάδας ήταν καθαρά συμβουλευτικός. Το πρωτόκολλο υπαγόρευε ρητά και κατηγορηματικά ότι όλη η αντίδραση έπρεπε να βασιστεί στις ενδείξεις των υπολογιστών και ακολούθως να ενημερωθούν άμεσα τα ανώτερα κλιμάκια τα οποία πιθανότατα θα είχαν μια μόνο επιλογή. Να πατήσουν τα κουμπιά.

Ο Petrov σκέφτηκε παράδοξα. Στην τρέλα της στιγμής, παρά την αυστηρή εκπαίδευση και την απόλυτη τήρηση του πρωτοκόλλου, αποφάσισε ότι ήταν τόσες πολλές, τόσο σαφείς, τόσο έντονες οι ενδείξεις, που δεν μπορούσαν παρά να είναι εσφαλμένες.
Πέρασαν μερικά λεπτά υπέρτατης αγωνίας. Αξιολογώντας τα στοιχεία, τους χρόνους και τις ενδείξεις υπολόγισε ότι το κακό θα είχε συμβεί. Τηλεφώνησε στον αξιωματικό υπηρεσίας της κεντρικής διοίκησης του Κόκκινου Στρατού και ανάφερε βλάβη του συστήματος! Λίγες μέρες αργότερα δέχτηκε επίπληξη, όχι για την απόφασή του, αλλά διότι δεν είχε καταγράψει σωστά τα στοιχεία στο βιβλίο συμβάντων!


Αργότερα παραδέχτηκε ότι τη στιγμή της απόφασης δεν ήταν απολύτως βέβαιος πως είχε πράξει το σωστό και συμπλήρωσε ότι ανάμεσα στο προσωπικό που επιτελούσε τη συγκεκριμένη δραστηριότητα ήταν ο μόνος πολίτης. Όλοι οι υπόλοιποι ήταν στρατιωτικοί. Κι έτυχε τη στιγμή της κρίσης, του λάθους δηλαδή, να είναι αυτός υπηρεσία.


Όταν με την κατάρρευση της Σ.Ε. η ιστορία έγινε γνωστή, έλαβε διάφορα διεθνή βραβεία (Dresden Preis 2013, Media Award 2011, World Citizen Award 2004). Σήμερα, στα 74 του χρόνια, ζει σε ένα χωριό έξω από τη Μόσχα με την σύνταξη του αντισυνταγματάρχη εν αποστρατεία. Δεν λογίζει τον εαυτό του ως ήρωα, αλλά είναι βέβαιος πως ήμασταν αρκετά τυχεροί διότι ήταν εκείνος βάρδια το ξημέρωμα της 26ης Σεπτεμβρίου.


Κι έτσι είναι, πήρε την τύχη του πλανήτη στα χέρια του. Στάθηκε όρθιος, κόντρα σε ότι έβλεπε, εναντία σε ότι του καταμαρτυρούσαν οι οθόνες και σε ότι εκπαιδεύτηκε. Τελικά η ανθρώπινη ψυχή, το ορμέμφυτο της ζωής, η ρίζα του καλού, όλα τούτα είναι πιο μεγάλα από ότι συνήθως νομίζουμε
Του Νικόλα Σ. Ζαλμά
ΠΗΓΗ: ΒΒC