3/7/14

Προβλέποντας τις χρηματοοικονομικές καταιγίδες

03 Ιουλίου 2014 - 16:54

Ralph Atkins -
Euro2day
Είναι εφικτό να προβλέψουμε την επόμενη χρηματοοικονομική κρίση; Απαιτούνται οικονομικά μοντέλα, ή μήπως χρειάζεται η συνδρομή μαθηματικών και φυσικών; Τι είναι οι dragon kings και πως υποδαυλίζουν την επόμενη κρίση.

Μαύροι κύκνοι και dragon kings στις αγορές


Οι μετεωρολόγοι εκτιμούν ότι η φετινή περίοδος των τυφώνων του Ατλαντικού θα περάσει με συγκριτικά λίγες έντονες καταιγίδες. Θα ισχύσει το ίδιο και για τις χρηματαγορές;
Τον τελευταίο καιρό καταγράφεται εξαιρετικά χαμηλή αστάθεια, τόσο στα χρηματιστήρια, όσο και στις αγορές ομολόγων και συναλλάγματος. Μήπως όμως πρόκειται για την ηρεμία πριν την καταιγίδα; Ευρώπη και ΗΠΑ μπαίνουν σταδιακά στη περίοδο διακοπών, όταν είθισται να ξεσπάνε οι χρηματοοικονομικές αναταραχές. Ο δείκτης Vix που αποτιμά την αστάθεια στα αμερικανικά χρηματιστήρια –πολλοί τον αποκαλούν «δείκτη φόβου για τη Wall Street» - παραμένει σε χαμηλά 7ετίας.
Μπορεί κάλλιστα, αυτή η ηρεμία να έχει ελάχιστη σημασία. Ενδεχομένως να επιστρέψουμε σε πιο φυσιολογικά επίπεδα μεταβλητότητας προς τα τέλη του έτους, όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα ολοκληρώσει το «tapering» του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Η εμπειρία δείχνει πως οι περίοδοι ηρεμίας των αγορών μπορεί να είναι παρατεταμένες. Εναλλακτικά, όπως ακριβώς συμβαίνει καθώς δημιουργούνται οι τυφώνες, έτσι και στις αγορές μπορεί η τρέχουσα ηρεμία να κρύβει τις πιέσεις που δημιουργούνται κάτω από την επιφάνεια και οι οποίες τελικά θα δημιουργήσουν μία δύναμη που θα σπείρει την καταστροφή σε μεγάλες εκτάσεις.
Το πρόβλημα είναι πως η επιστήμη πρόβλεψης χρηματοοικονομικών καταιγίδων δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά. Κι αυτό είναι περίεργο. Οι χρηματοοικονομικές καταιγίδες είναι εξίσου συχνό φαινόμενο με τους τυφώνες. Είναι επίσης το αποτέλεσμα πολύπλοκων συστημάτων που οδηγούν σε τρομακτικά αποτελέσματα. Στην περίπτωση των τυφώνων του Ατλαντικού, η σκανδάλη μπορεί να πυροδοτηθεί από καιρικά φαινόμενα σε άλλα μέρη του κόσμου. Στις αγορές, η αφορμή μπορεί να δοθεί από τους λάθος υπολογισμούς ενός χρηματοοικονομικού οργανισμού ή από την αλλαγή του κλίματος αναφορικά με μία επενδυτική τοποθέτηση.

Ο κίνδυνος του εφησυχασμού

Οι ακαδημαϊκοί προσπαθούν να καλύψουν το κενό. Η τελευταία απόπειρα να δημιουργηθεί ένα μοντέλο για τα χρηματοοικονομικά συστήματα που έχουν ξεπεράσει τις σύγχρονες οικονομίες, παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα σε μία έκθεση του Paul Woolley, του London School of Economics και συναδέλφων του από τα πανεπιστήμια της Ζυρίχης και της Τουλούζης.
Υποστηρίζουν ότι κατά τη διάρκεια των καλών περιόδων, η εμπιστοσύνη των investment manager ενισχύεται και ανθίζει η χρηματοοικονομική καινοτομία. Η πρόληψη για τον κίνδυνο όμως, όπως και η διαδικασία συνετής αποτίμησης είναι δαπανηρή. Το κόστος μοιράζεται και με manager που λουφάρουν. Όταν η πληροφόρηση είναι «ασύμμετρη» - όταν δηλαδή δεν είναι γνωστό ποιοι είναι οι υπεύθυνοι manager – τότε εντείνεται η ροπή του χρηματοοικονομικού συστήματος προς νέα σοκ, υποστηρίζει η έκθεση.
Στο μοντέλο τους υποστηρίζουν πως όσο μεγαλύτερος ο εφησυχασμός, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος. Παράλληλα, ο έλεγχος των κεντρικών τραπεζών στις αγορές έχει ωθήσει τον εφησυχασμό σε νέα υψηλά.
Επίσης, ο εφησυχασμός είθισται να είναι εντονότερος κατά τη διάρκεια των διακοπών, εξέλιξη που ενδεχομένως να εξηγεί γιατί οι αναταραχή των αγορών συμβαίνει συνήθως τους θερινούς μήνες. Το να εξηγήσει όμως, κανείς το πότε –και όχι το γιατί – θα καταρρεύσουν τα χρηματοοικονομικά συστήματα είναι θέμα που θα πρέπει να απασχολεί περισσότερο μαθηματικούς και φυσικούς.
Ενώ οι οικονομολόγοι μιλούν για την άφιξη των «μαύρων κύκνων» - αναφερόμενοι σε γεγονότα που σπανίως βλέπουμε – οι φυσικοί (που προφανώς παίζουν πολύ μεγαλύτερα παιχνίδια φαντασίας στους υπολογιστές) κάνουν λόγο για δυσοίωνους «dragon kings», δηλαδή για ακραίες στατιστικές τιμές που δημιουργούνται σε έκτακτες περιπτώσεις.
Ένας πρωτοπόρος σε αυτό το επίπεδο, ο Neil Johnson, καθηγητής φυσικής στο πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, υποστηρίζει ότι η πρόβλεψη χρηματοοικονομικών κρίσεων θα έπρεπε να είναι εφικτή. Η διαδικασία που οδηγεί στους «dragon kings»  είναι προκαθορισμένη. Δεν οφείλεται στην τύχη ούτε σε ανθρώπινη τρέλα. Όπως συμβαίνει και στην πρόγνωση του καιρού, έτσι και σε αυτή την περίπτωση δεν απαιτούνται όλες οι πληροφορίες. Μόνο επαρκή δείγματα.
Ο καθηγητής Johnson, καταλήγει ότι στις χρηματαγορές – όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους τυφώνες – τα τραυματικά επεισόδια έπονται μίας περιόδου τεχνητής ηρεμίας. Κάτω από την επιφάνεια, οι διαχειριστές κεφαλαίων ανταγωνίζονται με φρενήρεις ρυθμούς για να βρουν κερδοφόρες στρατηγικές. Τα προβλήματα ξεσπούν όταν όλοι συγκλίνουν στην ίδια στρατηγική. Τότε υπάρχει ο κίνδυνος απότομων αλλαγών στις τιμές.
«Όσο πιο ήρεμη είναι η κατάσταση τόσο πιο πιθανό να εξελιχθεί σε κατάρρευση» υποστηρίζει.
Σε ότι αφορά τους τυφώνες, οι προγνωστικές ικανότητες των επιστημόνων απέχουν πολύ από την τελειότητα. Κάθε σεζόν όμως, βελτιώνονται και οι άνθρωποι βρίσκουν ιδέες παρέμβασης ώστε να μειωθεί η σφοδρότητα των φαινομένων και να ελαχιστοποιηθεί ο αντίκτυπός τους.
Μήπως πρέπει οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι ρυθμιστικές αρχές να προσφύγουν στην επιστήμη των πολύπλοκων συστημάτων με τον ίδιο τρόπο που οι κρατικές αρχές επιστράτευσαν τα μοντέλα για τα καιρικά συστήματα;
Ενδεχομένως να είναι υπερβολικό να υποστηρίζει κανείς ότι μπορούν να αποτραπούν τα κραχ των αγορών. Τα καλά νέα όμως είναι – εάν ο καθηγητής Johnson έχει δίκιο – πως μπορεί να αποτραπεί η δημιουργία των «dragon kings». Το μοντέλο του δείχνει πως η παρέμβαση – που να μπορεί να αλλάξει τον τρόπο σκέψης των επενδυτών – μπορεί να έχει αποτέλεσμα, αν και προειδοποιεί πως η αποτελεσματικότητά της εν μέσω ασταθούς κατάστασης ενδέχεται να διαφέρει από στιγμή σε στιγμή.
Η Τζάνετ Γέλεν, η πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, αυτή την εβδομάδα διαφώνησε με την μεταβολή των επιτοκίων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι απειλές στην χρηματοοικονομική σταθερότητα. Ο λόγος της έχει βάρος και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν και άλλα εργαλεία. Προχωρήστε κ. Γέλεν, φόνισσα των δράκων!
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός επιτρέπεται μόνο σε εγγεγραμμένους χρήστες

About Me