Πότε θα «πέσει» φθηνό χρήμα στην αγορά

09 Ιουλίου 2014

Του Στέφανου Κοτζαμάνη
 

Πού βασίζουν παράγοντες της αγοράς τις εκτιμήσεις τους για αξιοσημείωτη μείωση επιτοκίων και πέρασμα σε θετική πιστωτική επέκταση. Το στοίχημα της ρευστότητας και πώς στρεβλώνονται τα στοιχεία. Η «εναλλακτική» της ΕΝA Plus. Δύσπιστες οι επιχειρήσεις. 

Την ελπίδα τους για αξιοσημείωτη υποχώρηση των τραπεζικών επιτοκίων χορηγήσεων από το προσεχές φθινόπωρο και για σταδιακό άνοιγμα της κάνουλας των δανειοδοτήσεων από τις αρχές του 2015 εκφράζουν στελέχη της αγοράς, θεωρώντας πως και οι δύο αυτοί παράγοντες είναι απαραίτητοι για την τόνωση της οικονομίας.

Και αν μάλιστα κάποιοι μπορούσαν να δείξουν κατανόηση στο ζήτημα της ρευστότητας (οι κάνουλες είναι ανοιχτές, αλλά λεφτά δεν υπάρχουν, είχε υποστηρίξει ο μέχρι πρότινος πρόεδρος της Alpha Bank Γιάννης Κωστόπουλος), οι άνθρωποι της αγοράς θεωρούν επιβεβλημένη την άμεση υποχώρηση των επιτοκίων χορηγήσεων για δύο σημαντικούς λόγους: πρώτον, γιατί αυτά τα επιτόκια δεν μπορούν να πληρωθούν από μεγάλο αριθμό εταιρειών και, δεύτερον, γιατί έχουν ήδη δημιουργηθεί στην αγορά οι συνθήκες για σημαντική μείωσή τους.

Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να βασιστεί:

• Στη σταδιακή μείωση του κινδύνου της χώρας και στις ολοένα και βελτιωμένες εκτιμήσεις των αναλυτών για την πορεία του ελληνικού ΑΕΠ για το 2014 (τελευταίες εκτιμήσεις ορισμένων αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο και για ανάπτυξη 1%).
• Στην ταχεία υποχώρηση των επιτοκίων στα ομολογιακά δάνεια μεγάλων ελληνικών εταιρειών, τα οποία πριν από έναν χρόνο είχαν ξεκινήσει με κουπόνι μεταξύ 8% και 10%. Ωστόσο, τον προηγούμενο μήνα η Motor Oil δανείστηκε με κουπόνι 5,125%, για να ακολουθήσει την προηγούμενη εβδομάδα η Τιτάν με μόλις 4,25%. Αυτήν την εβδομάδα ο ΟΤΕ άντλησε 700 εκατ. ευρώ και το κουπόνι διαμορφώθηκε στο 3,5%, ενώ χαρακτηριστική είναι η έκθεση τραπεζικής χρηματιστηριακής εταιρείας ότι ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ πληρώνει υπερβολικά πολλά για τα δάνειά του και μέσα από μια αναδιάρθρωση του δανεισμού του μέχρι το τέλος του έτους θα μπορούσε να επιτύχει μείωση κατά 250-300 μονάδες βάσης!
Επιπλέον, σε χαμηλότερα επίπεδα (2,05%) διαμορφώθηκαν αυτόν τον μήνα τα επιτόκια με τα οποία άντλησε κεφάλαια το Δημόσιο, μέσω εντόκων γραμματίων.  
• Στην αναμενόμενη δεύτερη έξοδο του ελληνικού δημοσίου στις αγορές.
• Στο γεγονός ότι οι τράπεζες θα αρχίσουν μέσα στους επόμενους μήνες να αναδιαρθρώνουν δάνεια επιχειρήσεων με επιβαρυμένη εικόνα, επιμηκύνοντας λήξεις και ψαλιδίζοντας γενναία τα επιτόκια. Είναι πολύ πιθανό αυτή η κίνηση να αυξήσει τις πιέσεις για μείωση των επιτοκίων και από την πλευρά των ενήμερων πελατών.
• Στη γενικότερη πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να κρατήσει σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα τα επιτόκια στην Ευρώπη, για να τονωθούν οι επενδύσεις και η ζήτηση στην πραγματική οικονομία.

Κινητικότητα για ΕΝΑ Plus

Χαρακτηριστικές του κλίματος είναι οι συζητήσεις που γίνονται τον τελευταίο καιρό σχετικά με τα πιθανά επιτόκια με τα οποία θα μπορέσουν να αντλήσουν κεφάλαια όσες εταιρείες επιδιώξουν να εκδώσουν εταιρικά ομόλογα μέσα από την υπό ίδρυση αγορά ΕΝΑ Plus του Χρηματιστηρίου της Αθήνας.
Αρχικά, οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ μιλούσαν για «κουπόνια» πλησίον του 8%, ωστόσο τα πράγματα το τελευταίο χρονικό διάστημα δείχνουν να έχουν βελτιωθεί. Οι περισσότερες συζητήσεις κάνουν λόγο για νούμερα μεταξύ του 6% και του 6,5% (στο 7% συνολικό κόστος, αν συνυπολογιστούν και κάποια έξοδα), ενώ κουπόνια χαμηλότερα του 6% αναμένονται μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις.

Δυσφορία στις επιχειρήσεις

Τα στελέχη των εταιρειών έχουν επανειλημμένα εκφράσει τη δυσφορία τους για την καταφανή έλλειψη ρευστότητας των τελευταίων ετών και για τις συνεχείς διαψεύσεις όσων προέβλεπαν σημαντική βελτίωση της κατάστασης στην αρχή το 2010, με αφορμή τη δόση μαμούθ των 50 δισ. ευρώ που θα έπαιρνε η χώρα από τους δανειστές της, στη συνέχεια με την ολοκλήρωση της πρώτης επανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, αργότερα με πρώτη έξοδο στις αγορές και τη δεύτερη επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών...
Επιπλέον, το σύνολο των στελεχών δεν περιμένει μεγάλη βελτίωση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, ακόμη και αν επιβεβαιωθεί το θετικό σενάριο. Άλλωστε, ο τέως διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος είχε έγκαιρα προειδοποιήσει για την ανάγκη απομόχλευσης των τραπεζών, κάτι που έχει κάνει και ο διοικητής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι αναφερόμενες γενικότερα στις τράπεζες της ευρωζώνης.
Πολλοί υποστηρίζουν πως οι τράπεζες θα πρέπει να κατευθύνουν τη ρευστότητα μόνο στις ιδιαίτερα υγιείς εταιρείες που αποτελούν περίπου το 25% του συνόλου, όμως πρόεδρος υγιούς εισηγμένης σχολίασε ότι «είναι εσφαλμένη αυτή η αντιμετώπιση και αν δεν χρηματοδοτηθεί συνολικά η οικονομία, τότε θα κλείσουν και οι υγιείς επιχειρήσεις»...

Το στοίχημα της ρευστότητας

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, συνεχίστηκε η αρνητική πιστωτική επέκταση και στο πρώτο μισό του 2014, καθώς στο πρώτο πεντάμηνο του έτους οι χορηγήσεις των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά μειώθηκε 3,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, υποστηρίζεται ότι πολλές φορές η στατιστική λέει τη μισή αλήθεια, συμπληρώνοντας πως το προαναφερθέν -3,5% ερμηνεύεται σε μεγάλο βαθμό από το γεγονός ότι αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις αναχρηματοδότησαν τον δανεισμό τους, λαμβάνοντας δάνεια από τις διεθνείς αγορές ομολόγων και μειώνοντας αντίστοιχα τα υπόλοιπά τους στις ελληνικές τράπεζες.

Ενδεικτική άλλωστε είναι και η θέση της διεύθυνσης οικονομικών μελετών της Alpha Bank, η οποία υποστηρίζει πως:

α) Αυτό το -3,5% του Μαΐου (που ήταν -3,7% τον Απρίλιο και -4,1% τον Μάρτιο) αναμένεται να καταστεί θετικό από τις αρχές του 2015, ή ενδεχομένως και νωρίτερα.
β) Το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να είναι ήδη θετικό, αν οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις δεν προσέφευγαν απευθείας στις διεθνείς αγορές ομολόγων για αναχρηματοδότηση των δανειακών τους υποχρεώσεων σε ευνοϊκό κόστος, κατά ένα μέρος με μείωση των υποχρεώσεών τους προς τις τράπεζες.

Γενικότερα, όσο περισσότερο οι μεγάλες εγχώριες επιχειρήσεις (ομολογιακά δάνεια) και το ίδιο το ελληνικό δημόσιο (έξοδος στις αγορές για ομόλογα και ΕΓΕΔ που μέχρι τώρα καλύπτουν κυρίως οι τράπεζες) δανείζεται από το εξωτερικό -γεγονός που αναμένεται να ενταθεί μέσα στους επόμενους μήνες- τόσο περισσότερα κεφάλαια θα μείνουν στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα, προκειμένου να δανείσει τις υπόλοιπες επιχειρήσεις.

Αντίθετα, από το μέτωπο των καταθέσεων δεν αναμένεται πολύ σημαντική ενίσχυση, παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες προσφέρουν τα πλέον δελεαστικά επιτόκια μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης.

Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΕΚΤ για τον Μάιο, για γραμμάτια διάρκειας έως ενός έτους, το μέσο επιτόκιο στην ευρωζώνη ήταν 1,42%, όταν στην Ελλάδα το ίδιο ποσοστό έφτασε στο 2,51%, ξεπερνώντας τις προσφερόμενες αποδόσεις των τραπεζών τόσο στον Νότο (Κύπρος 2,49%, Ιταλία 1,78%, Πορτογαλία 1,71% και Ισπανία 0,94%) όσο και στον Βορρά (π.χ. Ολλανδία 1,99%, Γαλλία 1,57%, Βέλγιο 1,24%, Φινλανδία 1,13%, Γερμανία 0,66%).